Neredeyse son yüzyılın tamamını savaşlarla ve çatışmalarla geçiren Afganistan’a bir ziyaret gerçekleştirmeye karar verdiğimde çevremdeki herkes şaşkınlıkla “hayırdır” dedi. Ancak Taliban’ın ülkede yönetimi tamamen ele geçirmesinin üzerinden altı ay geçmişti ve aldığımız haberler bu altı ay boyunca herhangi bir saldırı, patlama, çatışma olmadığını gösteriyordu.

Dünya ülkelerinin hiçbiri henüz yeni yönetimi tanımadı. Uluslararası ilişkiler açısından belirsizlikler devam ediyor. Savaşın yaraları henüz tam olarak sarılmamış. İnsani yardımların gitmesi dışında normal ilişkiler ve seyahatler henüz başlamış değil.

Normal şartlarda Türkiye’den Afganistan’a gidişte vize almak gerekiyor. Ancak bugünlerde özel bir davet veya izin olmadan vize almak da mümkün değil. Nitekim resmi davetimiz olduğu halde ve insani yardım gönüllüsü olarak gittiğimiz halde Ankara’daki Afgan Büyükelçiliği görevlileri “Son durumları biliyorsunuz değil mi?” diyerek imalı ve dolaylı olarak gitmememizi önerdiler, biraz da oyaladılar.

Vizemizi aldık. Ulaşım başlı başına bir sorun. Türk Hava Yolları henüz seferlere başlamamış. Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havaalanının işletmesinin Türkiye/Katar ortaklığı ile yapılacağı konuşuluyor ancak henüz son imzalar atılmamış.

Ulaşım

İnternetten uçuş bulabilmek için aradığınızda herhangi bir uçuşa rastlamıyorsunuz. Ancak bazı seyahat acentaları ile telefon görüşmeleri yaptıktan sonra haftada bir kez Ankara’dan bir kez de İstanbul’dan olmak üzere Afgan Ariana havayollarına ait uçuşlar olduğunu öğrendik. Alternatif olarak İran havayollarından Mahan Air ile Tahran aktarmalı olarak gidebileceğimizi de öğrendik.

Gideceğimiz şehir olan Mezar-ı Şerif’e gideceği için Mahan Air Tahran aktarmalı seferi tercih ettik. Bir diğer sebep de Kabil aktarmalı gitmemiz durumunda Kabil havaalanında aktarma işlemleri ve süresinin daha sıkıntılı olmasıydı. Bir sorunumuz daha olduğunu öğrendik ki sadece gidiş bileti alabiliyoruz. Dönüş biletini muhtemelen iki sebepten alamıyoruz. Birincisi uçuşlar çok planlı değil, son anda değişiklikler olabiliyor. O sebeple ancak 3-4 gün kala biletleme yapılabiliyor. İkincisi de uluslararası para transferlerindeki zorluklar sebebiyle buradaki acentalar dönüş biletlerini kesmiyorlar, gidince oradan alırsınız diyorlar. Bunlar benim kişisel tahminlerim. Ama sonuç itibarıyla dönüş biletimiz olmadan gidiyoruz. Orada ne bulursak ve ne zaman bulursak döneceğiz.

Heyecanla ve merakla başlayan bir haftalık Afganistan seyahatimde gördüklerimi ve fotoğraflayabildiklerimi bu sayfalardan peyderpey aktarmaya çalışacağım. Kısa bir özetleme yapıp fırsat buldukça detaylıca anlatayım.

Afganistan’da Çocuk

Afganistanda çocuk olmanın ne demek olduğunu anlatacağım. Mültecilerin yaşadığı çadır(ımsı) kamplarındaki çocukların halini ifade etmeye çalışacağım. Neden bu kamplarda kadın, çocuk ve yaşlıların ağırlıkta olduğunu analiz etmeye çabalayacağım. Büyük kentlerin özellikle Kabil’in sokaklarında yaşayan çocukları, bu yetim ve sahipsiz çocuklara yönelik uluslararası kuruluşların neler yaptığını, neler yapmayı planladıklarını irdelemeye çalışacağım.

Afganistan’da Kadın

Afganistanda kadınların durumunu gözlemlediğim kadarıyla aktarmayı düşünüyorum. Talibanın yönetimi ele almasıyla birlikte bize yansıtılan algının çok doğru olmadığını gözlemledim. Kadınlar eve hapsedilmiş değil, çarşıda pazarda, her yerde kadınlar var. Kadınların kıyafeti ile ilgili herhangi bir zorlama ve baskı da olduğunu düşünmüyorum. Daha doğrusu İran’daki yaklaşımdan farklı olmadığını söyleyebilirim. Burka giyen kadın sayısı oldukça az. Yarım örtü takan, sadece saçının yarısı görünenler de var, pantolon giyen kadınlar da var. Afgan kültürü ve uzun yıllar süren alışkanlıkların etkileri var onları da konuşacağız.

Afganistan’da Altyapı

Afganistanda altyapının nasıl olduğuna bakacağız. Kirli su sistemlerinin olmadığı ama milyonlarca kişinin yaşadığı şehirlerde hayatı etkileyen çok şey var elbette. Elektrik sisteminin durumu, internet bağlantısının yavaşlığı, ulaşım ve yolların durumunu gördüğüm ve gözlemlediğim kadarıyla anlatacağım.

Afganistan’da Tarih

Afganistanda tarihin izleri de elbette var. İnsan yaşamının en az 50bin yıl önce başladığı tahmin edilen bir coğrafyadan söz ediyoruz. Sürekli savaşların olduğu ve devam ettiği bir yerde tarihi eserler çok fazla olmasa da görülecek çok şey var. Müzeler gezdik, antikacı dükkanları gezdik. tarihi yansıtacak çok şey gördük.

Afganistan’da Antika

Afganistanda antikacılar beklediğimden fazla idi. Oralarda otantik birçok şey bulunabildiği gibi “tarihi eser” sayılabilecek şeyler bulmanız bile mümkün.

 

Afganistan’da Yemek

Afganistanın yemek kültürü bizim anadolunun güneydoğusu, arap, fars ve orta asya kültürünün bir karışımı diyebiliriz. Hijyen konusu ayrı bir başlıkta olmak üzere yemekleri, yeme alışkanlıkları, sofralarının tarzı, lokantalarının yapısı ve sokak lezzetlerinde konuşulacak çok şey var.

Afganistan’da İnsani Yardım

Afganistan’ı konuşurken bu günlerde insani yardım konusunu detaylıca ele almak gerekiyor. Savaşın yaralarını sarmaya çalışan bir ülke olarak insani yardımlar onlar için çok değerli. Ancak mevcut Taliban yönetimin kimi handikapları ve uzun vadede insani yardımların ne gibi etkileri olacağı iyi analiz edilmelidir.

Afganistan ve Taliban

Şu anda yönetimi kurmaya çalışan ve “Taliban” diye tanımlanan gurubun niteliklerini, ne yapmaya çalıştıklarını, halkın bakışını, uluslararası kuruluşların yaklaşımlarını ayrıntılı ele almak gerekecek.

Afganistan’da Çarşılar

Afganistanda çarşılar oldukça renkli ve otantik. Görsel olarak gösterilecek çok şey var. Başka yerde asla göremeyeceğiniz bir çok görüntü gösterebilirim.

Afganistan’da Eğitim

Afganistanda eğitim hala çok ilkel denilebilir. Eğitim alanında çok şey yapmak gerekiyor. Hem ülkenin gelişimi için hem de çatışma/savaş sarmalından kurtulmak için eğitim gerekli ve zorunlu. Yurtdışında okuyan Afganların durumunu ve Afganistandaki eğitim kurumlarının durumunu gözler önüne sermeye çalışacağım.

Afganistan’da Dil ve Kültür

Afganistan’da dil ve kültür çeşitliliği başlı başına bir yazıyı hak ediyor. Eğitim başlığı ile bağlantılı olarak dil üzerinde kendine mahsus bir çok ilginçlik gösterilebilir.

Afganistan’da Bağımlılar

Afganistan’da uyuşturucu madde üretimi ve uyuşturucu madde bağımlıları da ayrı bir başlıkta ele alınmalıdır. Çözüm bekleyen en önemli konulardan biri de budur.

 

4 Mart 2022 Cuma